Norbo'tabiy madrasasi
Qo'qon shahri | June 9, 2024
Qo‘qon xonligining bizgacha yetib kelgan eng qadimgi binolaridan biri Chorsi maydonida qurilgan Norbo‘tabiya madrasasi (18-asrning 2-yarmi) bo‘lib, u yerda o‘quvchilar oliy ma’naviy bilim olgan. Nosimmetrik hovli kompozitsiyasining bir qavatli bu binosi burchaklarida silindrsimon minoralar bo'lgan to'rtburchaklar (52x72 m) bo'lib. Burchaklari qiya boʻlgan kvadrat shakldagi hovli (38X38 m) gumbazli turar joy mihujralari bilan qoplangan. Portal tomonidan ta'kidlangan asosiy kirish shimolga yo'naltirilgan. Uning ikki tomonida bir-biri bilan kesishgan arklarda gumbazli, silindrsimon baraban oʻn ikkita lansetli deraza va darsxona bilan kesilgan masjid qurilgan. Pishirilgan g‘ishtdan qurilgan binoning dekorativ bezaklari deyarli yo‘q. Fasadlarning g'ishtlari yalang'och, interyerlari ganch gipsining oqligi bilan porlaydi. Masjid zali stalaktit ostidagi gumbazli karniş va yulduz shaklidagi mehrob plomba bilan qoplangan, darsxonaga qaraganda biroz nafisroq ko'rinadi. Old eshiklar oddiy geometrik naqsh bilan bezatilgan, uning ichki bo'shlig'i sayoz o'yilgan gulli bezak bilan to'ldirilgan. IMG_0142 Portal shakli va madrasaning fazoviy-rejaviy yechimi Buxoroning xuddi shunday yodgorliklariga (Koʻkaldosh, Abdulazizxon, Miri-Arab madrasalari) oʻxshaydi. Qo‘qon madrasasi qurilishida buxorolik ustalar ishtirok etgan bo‘lishi mumkin va bu binoda Buxoro me’morlar maktabining ta’siri o‘z aksini topgan. Mahalliy aholi orasida Qo‘qon hukmdori buxorolik me’morlarni zo‘rlik bilan qurilishga jalb qilgani, ular mo‘rilarni ishlamaydigan qilib loyihalashtirgani haqida rivoyat bor. Shunday qilib, buxorolik quruvchilar faqat sovuq havoning boshlanishi bilan kashf etishga muvaffaq bo'lgan binoni isitishdan mahrum qilib, xondan o'ch
