Dahmai shohon maqbarasi
Qo'qon shahri | June 9, 2024
Dahmai shohon maqbarasi 19-asrga oid bo’lib Farg'ona me'morchiligiga xos xususiyatlarni o'z ichiga oladi. Qayd etish joizki, islom dinining qadimiy va umuman hurmat qilinmagan ko‘rsatmalari asosida qabrlar ustiga tosh yoki g‘ishtdan har qanday inshoot qurishni qoralab, musulmonlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qabr ustida namoz o‘qish man etilgan. Fargʻona vodiysida “xazira” deb nomlangan fazoviy yodgorlik majmualari rivojlangan. Bunday majmuaning o'zagi - devor bilan ajralib turadigan mo'tabar qabr va yaqin atrofda yodgorlik masjidi - ziyoratxona qad rostlangan. Xazira o‘rta asr me’morchiligi tarixidagi islom dinining me’morchilik shakllariga ta’sirini aks ettiruvchi namunalardan biridir. Xazira Dahmai shohon (Shohlar qabr toshlari) Qo‘qon xonlarining oilaviy qabrini ifodalaydi. Uning me’moriy-makoniy tarkibi ko‘milgan hovliga olib boruvchi old portalli gumbazli kirish (9,4x11,7 m), ikki ustunli ayvon masjididan iborat. Masjidning eshiklarini qoplagan ikki rejali oʻymakor gulli bezak, ichki rasm va plafondlar majmuaning bezak bezaklarini tashkil etadi. Portal sirlangan koshinlardan yasalgan geometrik mozaika naqshlari bilan bezatilgan, bu erda ko'k va ko'k ranglar ustunlik qiladi. Portalning “U” shaklidagi mozaikali hoshiyasining ustki qismi juda oʻziga xos boʻlib, chizmaga koʻra, ustki kiyim uchun Fargʻona matolari – bekasamni juda eslatadi.
